Sessie NVC 2021: De verantwoordelijke verkeerskundige

Op het Nationaal Verkeerskunde Congres van 2021 nodigden we collega verkeerskundigen uit om samen verder vooruit te kijken dan de tijdsduur van een project, want wat we bouwen voor NU is misschien over een paar jaar al weer achterhaald.

Neem bijvoorbeeld de zelfrijdende auto. Die is nu nog niet toegestaan, maar komt er wel aan. Wat doen we met al onze plateaus en obstakels op onze wegen als de computer straks de snelheid van de auto reguleert? We moeten nu al nadenken hoe we daar mee om gaan.

Omdat we nu niet kunnen voorzien wat de ontwikkelingen van de toekomst zijn zou je moeten werken met nieuwe weginrichtingen die flexibel kunnen worden aangepast aan de eisen van straks, zonder dat daarvoor de hele straat weer op de schop moet.

Parkeerplaatsen die volgens de richtlijnen nu nog nodig zijn kun je bijvoorbeeld zo inrichten dat ze op een later moment kunnen worden ingezet als keerlussen of in- en uitstap plekken voor deelmobiliteit of als halte voor de gedeelde zelfrijdende auto.

Opdrachten komen voort uit een bepaald politiek gedreven toekomstbeeld van opdrachtgevers. De verkeerskundige moet echter altijd vanuit een onafhankelijke positie kunnen adviseren. Het is zaak dat de verkeerskundige meer dan ooit de onbekende toekomst en allerlei niet-verkeerskundige belangen meeweegt en de politiek, bewoners en projectontwikkelaars overtuigt van het belang daarvan.

Tot zover de propositie. De sessie op het Nationaal Verkeerskunde Congres stond stil bij zowel de rol van de gemeentelijke ambtenaar als de consultant.We stonden stil bij een theoretisch kader waaruit blijkt dat het stratenpatroon eeuwigdurend vast is. Ze kwamen met meerdere voorbeelden hiervan. Deze theorie draaiden ze vervolgens om om de mate van beïnvloeding voor de verkeerskundige vast te stellen. Als je krap in te besteden tijd zit, bemoei je dan in ieder geval met het stratenpatroon bij nieuwbouwplannen. De inrichting is na een jaar of 60 weer aan de beurt en functie/gebruik kun je van de ene op de andere dag wijzigen zoals in Parijs een autorijstrook omgezet werd, naar een fietspad. Dit is in Nijmegen op de Staddijk al eens in 2004 gedaan.

Na deze inhoudelijke verantwoordelijkheid werd geschakeld naar de procesmatige verantwoordelijkheid in de context van ambtenaar of consultant.
De ambtenaar dient loyaal te zijn ten opzichte van de bestuursorganen van de stad en het door hun vastgestelde beleid maar kan de ambtenaar dan wel een zelfstandig oordeel geven over de morele juistheid van beleidsaspecten?

Uit de response in de zaal werd duidelijk dat dit soms wringt. "Er moet ruimte zijn voor de verkeerskundige ambtenaar, maar die is er niet altijd," zei één van de deelnemers. "Met name in kleinere gemeenschappen waar de buurman ook de wethouder kent." Een andere deelnemer voegde hier aan toe dat de onafhankelijkheid van de verkeerskundige ook onder druk staat omdat ambtenaren niet meer 'beschermd' worden door de wet. "Maar," zo opperde een andere deelnemer, "bij lokale gemeenten is het voordeel dat je makkelijker collegiaal en meer integraal kunt besturen en dat geeft vaak meer resultaat in vergelijking tot het werken op een ministerie".

Dan de rol van de verkeerskundige consultant. In hoeverre kan die echt onafhankelijk zijn, een eigen visie verkopen en de klant onderwijzen? Of is de klant uiteindelijk koning en is het degene die betaalt die bepaalt?

In de zaal was er consensus onder de aanwezigen dat de consultant vooral de opdrachtgever dient te ontzorgen met hulp voor soms onderbezette gemeentelijke afdelingen. "Daarbij is het natuurlijk handig als gemeente en opdrachtnemer dezelfde visie te hebben", zei een aanwezige, "maar soms is een tegengeluid vanuit de consultancy juist fijn en kan het helpen de gemeentelijke verkeerskundige het belang van veranderingen te benadrukken bij de politieke beslissers." Ook deze opmerking gaf goedkeuren geknik onder de toehoorders.

Al met al bracht de gekozen thematiek een waardevolle uitwisseling tussen een keur aan verkeerskundigen tot stand, met ruim baan voor het delen van ervaringen en het geven van tips. Zo gingen de meeste deelnemers weer goedgemutst de deur uit om geïnspireerd en creatief de onbekende toekomst mee te nemen bij de totstandkoming van beleid.